به گزارش ایبِنا، این رسانه در مجموعه مقالاتی، ابتدا به بررسی ماهیت اعتبارسنجی و درک ضرورت توجه به این مهم در نظام بانکی پرداخته است. سپس با توجه اینکه کشور آمریکا با داشتن سابقه‌ای بالغ بر ۵۰ سال، پیشتاز در عرصه اعتبارسنجی مشتریان در حوزه بانک و بیمه به شمار می‌رود، تبیین سازوکار استاندارد اعتبارسنجی در ۳ موسسه معتبر آمریکایی یعنی اکوئیفاکس، اکسپرین و ترانس یونیون را انجام داده است.
در بخش اول و دوم این مجموعه مقالات پس از اشاره به ماهیت اعتبارسنجی و درک ضرورت توجه به این مهم در نظام بانکی، سازوکار استاندارد اعتبارسنجی موسسه اکوئیفاکس و موسسه اکسپرین بررسی گردید. حال در بخش آخر این مجموعه مقالات، به معرفی موسسه ترانس یونیون پرداخته شده و نحوه امتیازبندی و عوامل تاثیرگذار در محاسبه این امتیازات در موسسه ترانس یونیون تبیین می‌گردد.
سازوکار اعتبارسنجی در موسسه ترانس یونیون
ترانس یونیون یک آژانس گزارش اعتبارسنجی آمریکایی است که در سال ۱۹۶۸ تأسیس شد. این آژانس، اطلاعات بیش از یک میلیارد مصرف‌کننده را در بیش از ۳۰ کشور جمع‌آوری و نمایه می‌کند. مشتریان ترانس یونیون شامل بیش از ۶۵ هزار کسب و کار است. این آژانس از دو کمپانی اعتباری اکوئیفاکس و اکسپرین کوچک‌تر است اما جزو سه شرکت برتر اعتبارسنجی جهان محسوب می‌شود. بواسطه فعالیت‌های ترانس یونیون، بانک‌ها و موسسات مالی می‌توانند متقاضیان خود را بهتر شناسایی کنند تا برای تخصیص اعتبارات تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.
امتیاز بندی در ترانس یونیون
مدل‌های مختلف امتیازدهی اعتباری در جهان وجود دارد که امتیاز محاسباتی در ترانس یونیون براساس مدل ونتیج اسکور است و مجموع عملکرد مالی یک فرد در ساختار امتیازبندی ترانس یونیون تبدیل به یک عدد سه رقمی بین ۳۰۰ تا ۸۵۰ می‌شود. در واقع این امتیاز اعتباری، نشان‌دهنده ریسکی است که می‌توانید هنگام قرض گرفتن برای وام دهنده داشته باشید. بررسی امتیاز اعتباری ترانس یونیون شما را آگاه می‌کند که از چه خدمات مالی تا چه سطحی می‌توانید برخوردار شوید. هر چه این عدد بالاتر باشد، گزینه‌های مناسبت‌تری در دریافت خدمات اعتباری پیش روی شما خواهد بود.
امتیاز اعتباری شما در ترانس یونیون بر مبنای عواملی همچون سوابق شما در بازپرداخت اقساط وام، تاریخچه پرداخت قبوض اعتباری، میزان استفاده از اعتبارات و میزان درخواست خدمات اعتباری و وام از طرف شما به موسسات مالی، محاسبه می گردد و مولفه هایی مانند سن، قومیت، مذهب و وضعیت تأهل، نوع کارفرمای شما، حقوق و شغل شما در محاسبه امتیاز شما در نظر گرفته نمی‌شوند.
یک امتیاز اعتباری خوب ثابت می کند که شما مسئولیت مدیریت اعتبار و پرداخت به موقع صورت حساب‌های خود را بر عهده داشته‌اید. اعتبار سالم می‌تواند به شما کمک کند به فرصت‌های اعتباری که شایسته آن هستید دسترسی پیدا کنید. به عنوان مثال، این امکان برای شما فراهم می‌شود تا برای وام‌هایی با شرایط مطلوب و نرخ بهره پایین‌تر، مورد تائید بانک یا موسسه مالی قرار گیرید.
طبق قوانین ترانس یونیون، شما حق دریافت یک گزارش اعتبارسنجی سالانه رایگان را نیز دارید.
در جدول ۵، نحوه ی امتیازبندی متقاضیان در ساختار ترانس یونیون قابل مشاهده است:
جدول ۵-امتیازبندی در ترانس یونیون
| امتیاز ترانس یونیون | عملکرد (دسته بندی) | نحوه محاسبه امتیاز (معنای امتیاز) |
| بدون سابقه | بدون امتیاز | شما هیچگونه تاریخچه یا سابقه ای در اخذم وام یا پرداخت قبوض اعتباری ندارید. |
| ۳۰۰-۵۴۹ | ضعیف | شما عملکرد بسیار بدی در مدیریت مالی خود داشته اید و با تعداد نسبتا زیادی اقساط عقب افتاده و قبوض نکول شده مواجه هستید. لذا برای بانک ها و موسسات مالی به عنوان فردی با ریسک بالا در نظر گرفته می شوید. |
| ۵۵۰-۶۴۹ | نسبتا خوب | شما برخی اوقات در بازپرداخت اقساط وام ها و قبوض اعتباری تاخیر داشته اید. لذا به عنوان فردی با ریسک متوسط برای وام دهندگان محسوب می شوید |
| ۶۵۰-۷۴۹ | خوب | شما در بیشتر مواقع، بازپرداخت های به موقع در اقساط وام ها و قبوض اعتباری داشته اید. لذا به عنوان یک متقاضی کم ریسک برای نظام مالی بانک ها و موسسات مالی محسوب می شوید |
| ۷۵۰-۷۹۹ | خیلی خوب | شما رفتار مسئولانه ای در مدیریت اعتباری و پرداخت های خود داشته اید. بنابراین برای مراکز مالی به عنوان یک متقاضی با ریسک بسیار پایین محسوب می شوید و وام دهندگان، اقبال خوبی به شما خواهند داشت. |
| ۸۰۰-۸۵۰ | عالی | تاریخچه مالی شما، نشان از سابقه درخشان در پرداخت ها دارد. لذا این امکان برای شما فراهم می شود تا برای وام هایی با شرایط مطلوب و نرخ بهره پایین‌تر، مورد تائید بانک یا موسسه مالی قرار گیرید. |
نحوه محاسبه امتیاز در اعتبارسنجی ترانس یونیون
در ساختار ترانس یونیون، اعتبار سنجی یک متقاضی بر مبنای ۵ متغیر محاسبه می گردد. هر کدام از این متغیرها، درصد متفاوتی از اثرگذاری در امتیاز فرد را دارند که در جدول زیر قابل مشاهده است:
ترکیب اعتباری شما به انواع مختلف اعتباری که دارید، مانند کارت های اعتباری و وام مسکن اشاره دارد.
علاوه بر ترکیب اعتباری شما،
همچنین باید از خدمات نظارت بر اعتبار در تمام طول سال استفاده کنید.
چه چیزی بیشتر بر امتیاز اعتباری تأثیر می گذارد؟
سابقه پرداخت شما مهمترین جنبه امتیاز اعتباری شما است، زیرا نشان می دهد که چگونه امور مالی خود را مدیریت کرده اید، از جمله هرگونه
سابقه اعتباری شما نیز بسیار مهم است، زیرا نشان می دهد که چه مدت حساب های خود را مدیریت کرده اید، چه زمانی آخرین
جدول۶- نحوه محاسبه امتیاز در اعتبارسنجی ترانس یونیون
| متغیرها | درصد | عوامل موثر بر متغیر |
| سابقه پرداخت | ۴۰% | تاثیرگذارترین عامل بر امتیاز شما، تاریخچه پرداخت های شماست. هر چه میزان نکول، عدم پرداخت یا پرداخت دیرهنگام کمتری داشته باشید، امتیاز بالاتری را کسب خواهید کرد. |
| سن(طول)سابقه اعتباری | ۲۱% | هر چه حساب ها و اعتبارات شما قدیمی تر باشد، میزان اعتماد وام دهندگان به شما بیشتر خواهد بود و امتیاز بالاتری را دریافت خواهید کرد. |
| استفاده از اعتبار | ۲۰% | هر چه میزان استفاده ی از اعتبار و درخواست های شما کمتر باشد، امتیاز شما در درجه بالاتری قرار خواهد گرفت. |
| ترکیب اعتباری | ۱۱% | شامل چندین حساب و موقعیت اعتباری نظیر کارت های اعتباری، وام مسکن، وام خودرو و وام های حقیقی(شخصی است) هرچه ترکیب متنوع تری داشته باشید، امتیاز بالاتری کسب خواهید کرد. |
| حساب های اعتباری جدید و تعداد حساب ها | ۵% | تعداد حساب هایی که دارید نیز بر امتیاز شما تأثیر می گذارد. همچنین تعداد درخواست برای اعتبارات جدید نیز در این عامل موثر است. تعداد بیشتر درخواست های شما، امتیازتان را قطعا کاهش خواهد داد. |
| اعتبار موجود شما یا میزان بدهی شما | ۳% | هر چه میزان اعتبار فعلی شما بیشتر و مقدار بدهی شما کمتر باشد، امتیاز بالاتری کسب خواهید کرد |
نتیجه
متاسفانه، معضل مطالبات معوق یکی از مسائلی است که بانک‌های کشور با آن دسـته و پنجـه نرم می‌کنند، ولی رفع این معضل صرفاً توسط نظام بانکی امکان‌پذیر نیست. بانک‌ها در سال‌های اخیر با اعمال نظارت‌های دقیق در جریان تسهیلات‌دهی و نحوه مصرف تسهیلات از یک سـوی و پیگیری و انضباط اجرایی در امر وصول مطالبات از سوی دیگر تا حد زیادی از رشـد مطالبـات معـوق جلـوگیری کرده‌اند.
در این میان، گام نخست در پیاده سازی نظام جامع اعتبارسنجی بانکی در کشور، رتبه بندی و امتیازدهی اعتباری به مشتریان بانکی است. بیش از ۶۰ سال از به کارگیری مدل‌های امتیازدهی در سراسر جهان می‌گذرد؛ اما در کشور ما سابقه به کارگیری این روش به بیش از ۱۰ سال نمی‌رسد که آن هم به طور گسسته و موردی بوده است، اما در حال حاضر ضرورت این مطالعات و به کارگیری این روش‌ها بـیش از پیش برای بانک‌ها و مؤسسات مالی اهمیت دارد.
بنابراین، بانک‌ها و مؤسسات مالی به منظور پوشـش و مدیریت مخاطرات اعطای تسهیلات، لازم است بیش از پیش، به ضرورت اعتبارسنجی جامع و یکپارچه توجه نمایند.
پژوهشگر: سید مهدی میرحسینی
